سایت شخصی محمد حسن ارجمندی معرفی آثار و فعالیت‌های ادبی، هنری و فرهنگی محمد حسن ارجمندی
نشریه بهارادب به سردبیری پروفسور فاطمه مدرسی و مدیر مسئولی جناب آقای دکتر امید مجد مقاله‌ای نوشتة محمد حسن ارجمندی‌فر با راهنمایی جناب آقای دکتر بیژن ظهیری ناو را در شماره ۹۲ خود منتشر کرد.
این مقاله با عنوان «مقایسۀ تطبیقی داستان زال و رودابه و داستان راپونزل بر اساس نظریه روایت‌شناسی ساختگرا» حاصل پژوهش محمد حسن ارجمندی در خصوص تطابق تاریخی داستان زال و رودابه با داستان راپونزل است. در چکیده این مقاله چنین آمده است:
چکیده
زمینه و هدف: یکی از عاشقانه های نیک‌بنیان شاهنامه فردوسی، داستان زال و رودابه است؛ اثری که حماسه و عشق را به زیبایی در هم آمیخته و به زبان شعر روایت کرده است. مشابه این داستان در ادبیات عامیانه اروپا، داستانی به نام راپونزل است که شباهتهای چشمگیری با داستان زال و رودابه دارد. هدف از این پژوهش بررسی تطبیقی دو داستان و واکاوی این موضوع است که آیا داستان راپونزل از داستان زال و رودابه اقتباس شده است یا نه.
روش مطالعه: این پژوهش بر اساس نظریه روایت‌شناسی به مقایسه تطبیقی داستان راپونزل و داستان زال و رودابه میپردازد. پس از دیرینه شناسی داستانها مشخص شد که داستان راپونزل یک قرن پیش از معرفی و ورود شاهنامه به اروپا، در ایتالیا چاپ شده و در ادبیات عامیانه مردمان ساحل دانوب وجود داشته است؛ بنابراین فرضیه مقتبس بودن راپونزل از شاهنامه رد میشود.
یافته ها: در همانندسنجی گفتمانی این داستانها، عناصر و نمادهای مشترکی همچون اصالت عشق، برج و بلندی و کوه، گیسو و گیسوافشاندن و فرزند یافت شد که بر کهن‌الگوها و دیدگاههای مشترک فرهنگی خاستگاههای هردو داستان اشاره دارد.
نتیجه گیری: در هر دو داستان، عشق راه رسیدن به تعالی معرفی شده و رونده ای است که راه خود را به سوی وصال باز میکند و در نهایت، پیروزی با عشق است. از سوی دیگر، خرد و عشق بالهای پریدن و تعالی معرفی میشوند که خرد بی عشق و عشق بی خرد معنا ندارد. «بلندی» نیز که در هر دو داستان در شمایلِ برج خودنمایی میکند، نشانگر میل درونی انسان به فرارفتن است و آنچه میتواند زمینه این تعالی را فراهم سازد، گیسوی فروهشته یار است و بالأخره اینکه فرزندآوری به تداوم منش عاشقانه و جاودانگی اشاره دارد که در داستان زال و سیمرغ به زاده شدن رستم و در داستان راپونزل به تولد دوقلوها میانجامد. در مجموع اگرچه این داستانها سیر روایی مشابهی ندارند، به لحاظ گفتمانی و پیام اثر، وجوه مشترک زیادی را میتوان در آنها برشمرد که نشان میدهد این همانندی اتفاقی نیست.
کلمات کلیدی
زال و رودابه , راپونزل , سیمرغ , فردوسی , شاهنامه.
مطالعه و دانلود این مقاله در سایت بهارادب
